تغییر اقلیم در زاگرس؛ واقعیت یا هشدار؟

به گزارش روابط عمومی دانشکدگان، دکتر پدرام عطارد، دبیر علمی پنل تخصصی تغییر اقلیم و پدیده های نوظهور که امروز در راستای همایش بین المللی مدیریت پایدار جنگل های زاگرس در دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران برگزار شد، در پاسخ به این سوال که آیا واقعا در زاگرس تغییر اقلیم اتفاق افتاده است؟ گفت: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که طبق آمار روز گذشته، ۸۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد.

وی ایران را حائز رتبه هفدهم کشورهای پرجمعیت جهان دانست و ادامه داد: میانگین جمعیت کشورهای همسایه ایران ۶۰ میلیون نفر است، یعنی ایران بیش از ۲۰ میلیون نفر بیشتر از آن‌ها جمعیت دارد. کشور ما همچنین از نظر مساحت، رتبه هجدهم دنیا را به خود اختصاص داده است، درحالی‌که میانگین مساحت کشورهای همسایه ایران تقریبا ۵۰ میلیون هکتار و مساحت کشور ما حدود سه برابر آن‌هاست.

دبیر علمی این نشست عنوان کرد: ایران از نظر بارندگی در خوش‌بینانه‌ترین وضعیت، به‌طور میانگین سالانه حدود ۲۵۰ میلی‌متر بارندگی دارد و از این نظر رتبه ۱۶۳ دنیا را به خود اختصاص داده، درحالی‌که میانگین بارندگی کشورهای همسایه حدود ۴۰۰ میلی‌متر است. ایران با حدود ۱۲ میلیون هکتار پوشش جنگلی، در زمره کشورهای با سطح پایین پوشش جنگلی قرار دارد و کشورهای همسایه نیز همین شرایط را دارند.

تشدید پدیده گرمایش جهانی

دکتر عطارد با بیان اینکه به جز ترکیه با حدود ۲۷ درصد پوشش جنگلی و آذربایجان با ۱۲ درصد، سطح پوشش جنگلی سایر کشورها کمتر از ۱۰ درصد است، تغییر اقلیم را به معنی تغییر رفتار یک منطقه نسبت به انتظاری که از آن داریم دانست و اذعان کرد: اگر این تغییرات این روند را نشان دهد، یعنی تغییر اقلیم اتفاق افتاده و این امر ناشی از پدیده گرمایش جهانی بوده که در حال حاضر تشدید شده است.

وی خاطرنشان کرد: چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل، تغییرات اقلیمی را نتیجه فعالیت‌های مستقیم و غیرمستقیم انسانی می‌داند که منجر به تغییر در ترکیب اتمسفر جهانی می‌شود، اظهار کرد: بر اساس آخرین گزارش‌ها، در ۳۰ سال اخیر، دمای کره زمین تقریبا ۰٫۷ درجه افزایش یافته و طی ۵۰ سال اخیر یعنی از سال ۱۹۷۰ تاکنون ما گرم‌ترین نیم‌قرن را از دو هزار سال پیش تاکنون تجربه کرده‌ایم.

دبیر علمی این نشست با اشاره به بالا بودن سرعت گرمایش در سطح جهانی طی این ۵۰ سال عنوان کرد: در کشور حدود ۴۰۰ ایستگاه هواشناسی وجود دارد اما تنها حدود ۱۱۰ تا ۱۱۵ ایستگاه دارای داده‌های معتبر ۳۰ ساله هستند. تحلیل این داده‌ها در بازه زمانی سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۹۶ نشان می‌دهد که دمای کشور به‌طور میانگین ۱٫۳ درجه سانتی‌گراد افزایش یافته که حدود دو برابر متوسط جهانی است.

کاهش ۴۵ میلی‌متری بارش سالانه در کشور

عطارد اضافه کرد: در همین دوره، میانگین بارش سالانه کشور ۴۵ میلی‌متر کاهش داشته و سرعت باد نیز به‌طور متوسط ۱٫۲ متر بر ثانیه افزایش یافته است. بررسی داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی کشور نشان می‌دهد که تقریبا تمام کشور به صورت یکنواخت در حال گرم شدن است. از میان حدود ۱۱۰ ایستگاه هواشناسی، در بیش از ۷۰ ایستگاه یعنی حدود ۶۰ درصد آن‌ها روند افزایش دما معنادار بوده است.

وی با بیان اینکه معناداری روندها در ایستگاه‌ها بدین معناست که تغییر اقلیم به صورت جدی در کشور اتفاق افتاده و در حال رخ دادن است، خاطرنشان کرد: مساحت استان‌های زاگرسی کشور حدود ۵۰ میلیون هکتار است که یک‌سوم کل مساحت ایران را تشکیل می‌دهد. در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۳۶۷، دمای هوا در استان‌های زاگرسی به‌طور متوسط ۲٫۲ درجه سانتی‌گراد افزایش یافته است.

دبیر علمی این نشست با اشاره به اینکه طی همچنین میانگین بارش سالانه حدود ۱۷۰ میلی‌متر کاهش و سرعت باد نیز به‌طور میانگین ۰٫۴ متر بر ثانیه افزایش یافته است، مطرح کرد: در بازه زمانی سال ۱۹۸۸ تا ۱۳۹۲، دمای هوای حدود ۲۵ درصد از منطقه زاگرس حداکثر ۱۳ درجه بوده اما از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ این میزان به هشت درصد رسید که این آمار نشان می‌دهد زاگرس در حال گرم شدن است.