نشست تخصصی دانشکده منابع طبیعی به مناسبت روز جهانی گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض برگزار شد

به گزارش روابط عمومی دانشکدگان ؛ مدیرکل دفتر بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان سازمان شیلات ایران در ضمن ارائه گزارش بازسازی ذخایر شیلات و آبزیان  کشور در نشست تخصصی گونه های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض ایران که در روز شنبه در دانشکده منابع طبیعی برگزار شد ، گفت: در حال حاضر بیش از ۳۰ گونه انواع آبزیان به منظور بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی مورد تکثیر و رهاسازی قرار می گیرد که هم اکنون در تمام دنیا بیش از ۱۰۰ گونه در دریاها و اقیانوس ها رهاسازی می شود.
دکتر ناصر کرمی راد با بیان اینکه این گونه ها شامل ماهیان استخوانی، سخت پوست، نرم تن و دیگر گونه ها می باشد، اظهار کرد: هم اکنون ۱۰ مرکز بازسازی ذخایر آبزیان در ایران فعال است که هشت مرکز آن پس از انقلاب اسلامی ایجاد شده است.
وی با بیان اینکه بازسازی ذخایر ژنتیکی یک فعالیتی است که در حلقه آخر مدیریت ذخایر قرار دارد، گفت: زمانیکه خیلی موضوعات را نمی توان کنترل کند چاره ای جز درمان ندارد که بازسازی ذخایر یک درمان است که نمی تواند تمام طیف وسیع اتفاقاتی که در محیط زیست افتاده است را پوشش دهد.
۱۴۴ هزار نفر مشغول کار صیادی هستند
مدیرکل دفتر بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان سازمان شیلات ایران با اشاره به اینکه کار صید و صیادی از قدیم رواج داشته است، افزود: هم اکنون بیش از ۱۴۴ هزار نفر در شمال و جنوب کشور به این حوزه مشغول فعالیت هستند.
وی تصریح کرد: از محل فعالیت این افراد در کل سال ۷۵۰ هزار تن صید آبزیان انجام می شود که حدود ۳۶ هزار تن به دریای خزر و ۷۲۰ هزار تن به آب های جنوب اختصاص دارد.
وی با بیان اینکه زیستگاه های این گونه ها در معرض انواع و اقسام فشارها همچون آلودگی ها و تخریب زیستگاه ها قرار دارد، گفت: اگر قرار باشد تولید و برداشت این گونه ها از محیط زیست پایدار باشد نیازمند مدیریت مناسب است زیرا افزایش جمعیت دنیا و نیاز به تامین منابع پروتئینی بیشتر با افزایش میزان صید آبزیان از دریاها و اقیانوس ها مواجه شده که در نتیجه فشار بر ذخایر ماهی افزایش یافته است.
کرمی راد اکوسیستم را در حالت طبیعی خود پایدار دانست و افزود: تمام موجودات زنده در حالت تعادل زیست می کند و ایجاد هر گونه پدیده غیرمعمول باعث به هم خوردن این پایداری می شود که برداشت غیراصولی و صید غیرمجاز، آلودگی های نفتی و غیرنفتی و به هم خوردن اکوسیستم، تغییرات اقلیمی و بروز بیماری ها و مزاحمان اکولوژیک از جمله عواملی است که این پایداری را بر هم می زند.
وی اظهار کرد: پدیده های بیولوژیکی ناشی از ایجاد ناپایداری در اکوسیستم کاهش ذخایر گونه در خطر انقراض نسل برخی از گونه ها را به دنبال دارد که از جمله این گونه ها ماهیان خاویاری به شمار می رود.
مدیرکل دفتر بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان سازمان شیلات ایران ادامه داد: توحه به سه اصل مهم به منظور بازسازی ذخایر گونه های در حال فشار و مدیریت صید ضروری است که فانون مند کردن ماهنگیری و احیای زیستگاه های طبیعی تخم ریزی و افزایش بهره برداری از طریق تکثیر مصنوعی و رهاسازی (افزایش ذخایر از طریق تکثیر و رهاسازی) از جمله راهکارهای بازسازی ذخایر گونه های در حال فشار است.
ماهیان خاویاری با ارزش ترین ماهیان و گونه در معرض خطر انقراض
کرمی راد با بیان اینکه گونه ماهیان خاویاری با ارزش ترین ماهیان موجود در کره زمین و در واقع جزو با ارزش ترین موجودات زنده ای هستند که بشر تاکنون مبادرت به صید و پرورش آن ها کرده است، اضافه کرد: ارزش بالای این ماهیان موجب شده که صید بی رویه نسل آن ها را با خطر انقراض مواجه کند.
وی گفت: آلودگی های مختلف در دریا و رودخانه ها مزید بر علت برای این خطر شده به طوریکه تولید بچه ماهیان خاویاری با هدف رهاسازی به دریا و حفاظت از ذخایر ژنتیکی انجام می شود ضمن اینکه پرورش ماهیان خاویاری با هدف تولید گوشت و خاویار در حدود ۲ دهه است که در کشور انجام می شود.
وی با اشاره به اینکه در کل کره زمین ۲۷ گونه ماهیان خاویاری وجود دارد، افزود: در سال گذشته برای بازسازی ذخایر آبزیان برای کل سال ۵۰۰ میلیون قطعه انواع آبزیان در برنامه بود که حدود ۳۳۷ میلیون قطعه محقق شد که این گونه ها شامل ماهیان خاویاری، استخوانی، کپور ماهیان، بومی، دریایی و میگو در آب های شمال کشور، داخلی و جنوب کشور بوده است.
نگاه مثبت دولت سیزدهم برای بازسازی ذخایر آبزیان
مدیرکل دفتر بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان سازمان شیلات ایران اظهار کرد: رییس جمهور دولت مردمی سیزدهم با نگاه مثبت به بازسازی ذخایر ژنتیکی آبزیان مجوز احداث سه مرکز بازسازی را در هرمزگان هر کدام با ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار داده است ضمن اینکه از طرح مرکز توسعه مکران هم دو مرکز در جاسک و چابهار در حال انجام است.
وی گفت: تمام این پنج مرکز تا ۲ سال آینده به روند این فعالیت ملحق می شوند که بخشی از نیاز خلیج فارس و دریای عمان تامین می شود ضمن اینکه در سفر به بوشهر و خوزستان نیز برنامه هایی در دست است.
وی یادآور شد: در راستای توسعه پرورش ماهیان خاویاری، تاکنون مراکز پرورش این گونه ارزشمند از آبزیان در ۲۲ استان کشور فعال شده است.
کرمی راد افزود: استانهای خراسان رضوی، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، یزد، کرمان، کرمانشاه، البرز، خوزستان و استان های شمالی از جمله مناطقی هستند که در زمینه مراکز پرورش ماهیان خاویاری فعالیت دارند.
در ادامه این نشست میزگرد تخصصی با موضوع حفظ گونه های جانوری ،ابزیان و شیلات با حضور (دکتر ناصر کرمی راد مدیرکل دفتر بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان سازمان شیلات ایران) ،دکتر محمد حافظیه (معاوم پژوهشی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور) ، دکتر اصغر عبدلی (استاد پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی) ،دکتر کامران رضایی توابع (دانشیار گروه شیلات دانشکده منابع طبیعی) و دکتر محمد علی نعمت الهی ( استاد گروه شیلات دانشکده منابع طبیعی) برگزار شد که به سوالات دانشجویان پاسخ داده شد وبه بررسی چالش ها و راهکار ها جهت حفظ ذخایر شیلات و آبزیان و گونه های جانوری پرداختند.
 در ادامه این جلسه معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست کشور با بیان اینکه برای حفاظت محیط زیست بایستی رویکرد مشارکتی و اقتصادی را پیش بگیریم، گفت: حفاظت از محیط زیست دیگر با روش های سنتی توجیه پذیر و پاسخگو نیست و متاسفانه در دانشگاه ها موضوع حفاظت مشارکت و بحث اکوتوریسم آموزش داده نمی شود
 دکتر حسن اکبری اظهار کرد: از روزی که سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل شده روش ما اسلحه و مقابله با شکارچی و برخورد قهری بوده که نتیجه آن شهدا و جانبازان زیادی بوده ضمن اینکه کشته شدن شکارچیان زیادی را داشته ایم
. وی با تاکید بر اینکه روش حفاظت بایستی هوشمند شود، گفت: این روش را در ۶ استان شروع کرده ایم که در این روش از پرنده های هوشمند و دوربین برای حفاظت به جای نیروی انسانی استفاده می شود.
وی روند تعداد قاچاقچیان حیات وحش را رو به افزایش دانست و افزود: به خصوص ورود پرندگان شکاری از یک مرزهای شرقی و خروج آن ها از مرزهای غربی به خصوص به سمت عراق و کشورهای عربی را داریم که رایزنی هایی را با گمرک و نیروی انتظامی در این خصوص شروع کرده ایم.
قانونی برای مطالبه گری حیات وحش وجود ندارد
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست کشور با بیان اینکه قانون و ابزاری در حیات وحش برای مطالبه گری وجود ندارد، تصریح کرد: برای هوای پاک و پسماند قانون داریم ولی زیستگاه های حیات وحش با معادن و جاده های دسترسی به معادن زیستگاه ها تکه تکه می شوند ولی کاری نمی توانیم بکنیم و نیاز به روزآمد کردن قوانین داریم.
وی قوانین در این حوزه ها را به شدت دارای ضعف دانست و گفت: برای تغییر این قوانین شروع به فعالیت تا بتوانیم یک مطالبه گری جدی در حوزه حفاظت از منابع زیستی داشته باشیم به طوریکه روز گذشته یک شورایی ایجاد شده تا نقشه راهی تدوین شود که ملاک کار ما باشد.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از تخریب ها و مشکلات از وزارت جهاد کشاورزی شکل می گیرد، افزود: مسوول حفظ ذخایر ژنتیکی محیط زیست است و یک گونه غیربومی نباید گونه های بومی ما را آسیب بزند و اگر یک مجموعه متولی طبیعت کشور شود این مسایل حل خواهد شد.
اکبری اظهار کرد: لایحه ای را در این خصوص به دولت پیشنهاد داده ایم تا برای تصویب به مجلس برود و هم در دستورالعمل ها بازنگری جدی شروع کرده ایم و برای لایحه چند بار به مجلس رفته ایم و اگر روزی این لایحه مصوب شود در مسایل زیادی در مورد مطالبه گری محیط زیست و تخریب ها دست ما باز می شود..
وی نمونه ای از شیوه تخریب محیط زیست را دیم کاری ها دانست که تنوع زیستی در دشت ها را از بین می برد زیرا خزندگان و بی مهرگان تنوع زیستی است ضمن اینکه بعضی از فعالیت ها مثل آفرود اصلا متولی در موضوع تخریب محیط زیست ندارد.
قرار نیست بیشتر از این حاکمیت به ما پول بدهد
معاون سازمان حفاظت محیط زیست کشور با بیان اینکه ظرف اعتباری سازمان همین است و قرار نیست بیشتر از این از دولت پول بگیریم، گفت: باید منابع زیستی را درآمدزا کرده و اقتصاد زیستی را توسعه دهیم و مردم پای کار بیایند و بخشی از کار حفاظت به مردم سپرده شود.
وی تصریح کرد: قانون که روز به روز در مقابله با شکارچیان ضعیف تر می شود نمی تواند بیش از این کاری کند و سلاح روز به روز در حال افزایش است که با این امکانات که روز به روز در حال ضعیف شدن تنوع زیستی را نمی توان حفاظت کرد.
اکبری گفت: می توان بخشی از فارغ التحصیلان محیط زیست را در بخش خصوصی به عنوان منشاء اقتصاد درآمد و حفاظت فعال کرد ضمن اینکه بحث اکوتوریسم معدود جایی که مورد استفاده قرار گرفته نه تنها درآمدزا نبوده بلکه آسیب زا بوده است.
وی با اشاره به اینکه در مورد حیات وحش و خشکی ها که به شدت نگران جزیره ای شدن و کاهش تنوع ژنتیکی هستیم، افزود: ۱۱ درصد عرصه های کشور در اختیار ما برای حفظ مهره داران خشکی زی هست که با این عدد نمی شود تنوع زیستی را حفظ کرد.
وی تصریح کرد: در همین راستا تفاهمی را با مرکز ذخایر ژنتیک برای حفظ ژنوم ها و کشت سلولی و ذخیره سازی نمونه های به دست آمده و توسعه بانک ژن شروع کرده ایم ضمن اینکه برای بعضی از گونه ها باید برنامه خاص داشته باشیم زیرا وقتی گونه ای تعدادش به زیر انگشتان دو دست می رسد نیاز به تلاش های زیادی دارد.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست گونه میش مرغ، شوکا، گوره خر ایرانی و پلنگ را از جمله این گونه ها دانست و گفت: در مورد گوره خر ایرانی کارهای خوبی برای معرفی این گونه انجام داده ایم زیرا نماینده گونه خاصی است.
وی افزود: در خصوص روش های دخیل کردن مردم در حفاظت مشکلات زیادی داریم که شکار می تواند درآمد زا باشد و می تواند مردم را در حفاظت دخیل کند.
وی به موضوع هدایت افکار عمومی در حفاظت صحیح از محیط زیست اشاره کرد و گفت: اگر از طرف دانشگاه این هدایت انجام شود هدایت صحیح افکار عمومی را خواهیم داشت و بایستی برای هدایت صحیح افکار عمومی حمایت های لازم انجام شود.
راه اندازی سامانه جامع محیط زیست در حوزه طبیعی
اکبری در پایان به موضوع راه اندازی یک بانک اطلاعاتی جامع اشاره کرد و افزود: محیط زیست در نیم قرن گذشته کار حفاظتی کرده و متاسفانه در این مدت بسیاری از داده ها از بین رفته که تدوین یک سامانه جامع محیط زیست در حوزه طبیعی از یکسال گذشته شروع شده که ۲۰ بانک اطلاعاتی در آن بارگذاری شده است.
وی اضافه کرد: تاکنون در این سامانه بیش از ۵۰ هزار رکورد اطلاعات ثبت شده است.
در پایان نشست میزگرد دوم در خصوص محیط زیست و تنوع زیستی و حفاظت از زیستگاه ها با حضور دکتر حسن اکبری(معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست کشور)، دکتر محمد مدادی (مدیر کل دفتر موزه ملی و تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی ) ،دکتر غلامرضا ابدالی (مدیر دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش ) دکتر محمد کابلی (استاد گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی ) دکتر افشین علیزاده شعبانی (دانشیار گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی ) برای ارائه راهکارها و چالش ها و بیان نقطه نظرات دانشجویان و اساتید برگزار شد.

لازم به ذکر است نشست تخصصی گونه ای های در معرض خطر انقراض به مدت دو روز شنبه 6 و یکشنبه 7 خرداد ماه به همت دانشکده منابع طبیعی دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران کرج برگزار می شود.