تالاب‌ها نیازمند حمایت بخش خصوصی هستند
به گزارش روابط عمومی دانشکدگان، دکتر افشین دانه‌کار، دبیر نشست تخصصی مدیریت مشارکتی تالاب‌های کشور که در دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران برگزار شد، با تأکید بر ضرورت درک صحیح از تالاب‌ها گفت: وقتی صحبت از تالاب می‌شود، با زمین‌هایی مواجه هستیم که اشباع از آب هستند، دچار آب‌گرفتگی دوره‌ای می‌شوند و یا یک پهنه آبی روی آن‌ها برقرار است.
وی با اشاره به اینکه در قانون هنوز تعریف درستی از تالاب صورت نگرفته است، مطرح کرد: گونه‌شناسی در کنوانسیون رامسر، تالاب‌ها را به 42 دسته تقسیم می‌کند. این طبقه‌بندی در سازمان حفاظت از محیط زیست در مواد قانونی قرار گرفته، در صورتی که این تعریف فقط الگوی کنوانسیون رامسر برای پذیرش یک تالاب بین‌المللی است. اگر به سراغ این طبقه‌بندی برویم، در تالاب‌های انسان‌ساخت دچار سردرگمی می‌شویم.
دبیر نشست تخصصی مدیریت مشارکتی تالاب‌های کشور با تأکید بر اینکه نباید تعریف علمی تالاب را با گروه‌بندی پذیرش کنوانسیون رامسر آمیخته کنیم و باید آن‌ها را از یکدیگر تمییز دهیم، به تنوع بالای تالاب‌های کشور اشاره کرد و ادامه داد: در کشور ما از تالاب‌های کوهسری با بیش از دو هزار متر ارتفاع که بخشی از آن‌ها در طول سال منجمد می‌شوند تا تالاب‌های کویری در مناطق بیابانی و کویری وجود دارد.
وجود 250 تالاب داخلی در کشور
دکتر دانه‌کار با اشاره به اینکه هنوز تالاب رودخانه‌ای در کشور به درستی تعریف نشده و نقشه‌ای برای آن نداریم، اذعان کرد: تالاب‌هایی با پیکره‌های هشت هکتار به بالا در زمره گروه دریاچه‌ها، چهار تا هشت هکتار در زمره آبگیرها و کمتر از چهار هکتار در گروه برکه‌ها قرار می‌گیرند. نمونه‌هایی از برکه تا دریاچه بزرگ در کشور بسیار وجود دارد و پیکره‌های آبی می‌توانند دائمی، موقت، شور، شیرین و لب‌شور باشند.
وی خاطرنشان کرد: تالاب‌ها در طبیعت، مناطق کوهستانی و بیابانی تا محل زندگی مردم در روستاها و شهرها به حدی تنوع و گستره یافته که همه را درگیر کرده است. امروز دیگر فقط سازمانی که به پرندگان و جانوران مهاجر توجه دارد، مسئول تالاب‌ها نیست، ما با تالاب‌ها زندگی می‌کنیم و در شهرها تالاب‌سازی صورت می‌گیرد. علیرغم اینکه در کشوری گرم و خشک زندگی می‌کنیم، 250 تالاب داخلی داریم.
دبیر نشست تخصصی مدیریت مشارکتی تالاب‌های کشور افزود: از این تعداد، 27 مورد جزو تالاب‌های ایران در کنوانسیون رامسر هستند و پنج شهر تالابی نیز در کشور داریم. ایران از نظر گرایش و توجه به مسائل تالابی بسیار پرظرفیت است اما هنوز در قواره نام کنوانسیون رامسر که در دنیا معرفی شده، جا برای کار وجود دارد. این در حالی است که نمی‌توانیم این کار را فقط به سازمان حفاظت از محیط زیست واگذار کنیم.
گروه‌های مختلف باید پای‌کار باشند
دکتر افشین دانه‌کار مجموع مساحت تالاب‌های داخلی ایران را حدود 4 میلیون هکتار اعلام و مطرح کرد: یک‌سوم این میزان در کنوانسیون رامسر ثبت شده اما صرفاً صحبت از این موضوع کافی نیست. هیچ تالابی نمی‌تواند خدمات خود را استمرار ببخشد و برنامه مدیریتی به گونه‌ای نیست که فقط یک سازمان آن را تهیه کند. گره‌هایی وجود دارد که نیاز است گروه‌های مختلف در این زمینه وارد شوند و پای‌کار باشند.
وی با بیان اینکه هیچ اقدام محیط زیستی در دنیا بدون مشارکت جامعه محلی، حمایت بخش خصوصی و پشتیبانی مراکز تولید دانش به نتیجه نمی‌رسد و با اشاره به اینکه پیوند و انسجام این سه مورد در کشور ما تقویت نشده است، عنوان کرد: تنوع ارتفاعی تالاب‌های کشور از منفی 26 متر تا بیش از 4700 متر گسترده شده که نشان‌دهنده شرایط محیط زیستی متنوع و ارزشمند این زیستگاه‌ها است.
استاد محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه ایران به‌دلیل تنوع توپوگرافی و توزیع جغرافیایی از نظر تالاب، کشوری ثروتمند است، اظهار کرد: سه یا چهار حالت تحول در تالاب وجود دارد که باید آن‌ها را خوب بفهمیم تا انتظارات ما از یک تغییر در تالاب نگران‌کننده نشود. ما محیط زیستی‌ها همیشه نگران اما امیدواریم. نگرانی توأم با امید یعنی هوشیار هستیم که باید چه کاری انجام دهیم.
هیچ راهکار مدیریتی بدون پشتوانه بخش خصوصی ممکن نیست
دکتر دانه‌کار توضیح داد: برخی تالاب‌ها آب شیرین دائم دارند و به‌تدریج تکامل پیدا می‌کنند و به اکوسیستم خشکی تبدیل می‌شوند اما این امر زمان‌بر بوده و ممکن است 500 تا 1000 سال به طول بینجامد. تالاب‌ها اگر آب شور دوره‌ای داشته باشند، به‌صورت دوره‌ای به شکل یک پهنه آبی شور و یک شوره‌زار خشک (کویر) یا زمین گِلی شور (سبخا) دیده می‌شوند. نگرانی‌های ما باید با منطق و تالاب‌شناسی همراه باشد.
استاد محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران مطرح کرد: تالاب‌ها در کشور 50 نوع خدمت در حوزه‌های فراهمی، تنظیمی، حمایتی و فرهنگی ارائه می‌دهند که خدمات فرهنگی مغفول مانده‌اند. حلقه ارتباط جامعه، تاریخ، فرهنگ و جریان دانش بومی با بستر طبیعت در تالاب‌ها به بهترین شکل خود را نشان می‌دهد. 14 پیشران تغییر در تالاب‌ها را شناسایی کرده‌ایم که حدود 40 مورد به آن‌ها فشار وارد می‌کنند.
وی با بیان اینکه با شناخت این فشارها نمی‌توانیم با یک بسته مدیریتی با همه تالاب‌ها مواجه شویم، زیرا هر تالاب بر اساس خدمات، وابستگی انسانی و فشار، راهکار مدیریتی خاصی را می‌طلبد، اذعان کرد: باید توجه داشته باشیم که هیچ راهکار مدیریتی بدون پشتوانه بخش خصوصی ممکن نیست. بررسی‌ها نشان داده که مدیریت ناپایدار تالاب، مهم‌ترین فشار را به آن وارد کرده و مهم‌ترین پیشران محسوب می‌شود.
در هر استان، اتاق بازرگانی متولی یک تالاب شود
دکترافشین دانه‌کار خاطرنشان کرد: اتاق بازرگانی، پارلمان بخش خصوصی و هماهنگ‌کننده آن است و هیچ اقدام محیط زیستی نباید بدون مشارکت این مجموعه در کشور انجام شود، چه کار داخلی و چه اقدام بین‌المللی. اتاق بازرگانی باید مسئولیت اجتماعی بخش خصوصی را به سمت مسائل محیط زیستی سوق دهد اما حالت نمایشی نداشته باشد. ما برای تالاب‌ها به حامی بخش خصوصی نیاز داریم.
وی اضافه کرد: در هر استان، اتاق بازرگانی متولی یک تالاب شود و حمایت مالی و مسئولیت اجتماعی خود را بر یک تالاب متمرکز کند، اما برنامه آن با سازمان حفاظت محیط زیست هماهنگ شود. اجرای برنامه به پشتوانه مالی و بازوی اجرایی نیاز دارد که بازوان اجرایی، نهادهای اجتماعی هستند و در صورت عدم پشتیبانی آن‌ها و اتاق بازرگانی و بخش خصوصی، طرح‌های سازمان محیط زیست عملیاتی نمی‌شود.
دبیر نشست تخصصی مدیریت مشارکتی تالاب‌های کشور با اشاره به اینکه دانشگاه نیز برای سازمان حفاظت محیط زیست تولید دانش می‌کند تا طرح‌ها با کیفیت بالا اجرا شوند، مطرح کرد: اگر ادعا می‌کنیم متخصص تالاب هستیم، باید بتوانیم با جامعه مدنی صحبت کنیم، با بخش خصوصی بیزینس‌پلن تالابی داشته باشیم و به کودکان آموزش تالابی ارائه دهیم. ما باید نسل آینده را در کنار خود داشته باشیم.
نظر شما :