طرح محققان دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی برای صفر شدن باقیمانده سموم و کود شیمیایی در محصولات باغی

دکتر احمد عاشوری، استاد دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و مجری طرح، با اعلام این خبر درباره فرایند تولید سیب پاک بدون باقیمانده سم و کود، افزود: اساس کار بر پایه یک برنامه‌ریزی دقیق برای ردیابی و واکنش به‌موقع در کنترل بیماری و آفات شناخته‌شده صورت گرفته است و با استفاده از مدل‌های علمی شناخته‌شده مانند مدل «روز-درجه» دوره نشو و نما و همچنین زمان دقیق بروز آفات به دقت مورد محاسبه قرار گرفته و در نتیجه زمان درست «عمل» کنترل بیماری و آفات به‌موقع تعیین و از آفتکش‌های طبیعی و بیولوژیک موجود در بازار استفاده شد. در این برنامه از هیچ سم شیمیایی برای کنترل آفات و بیماری استفاده نشده است.
دکتر عاشوری، رعایت مبانی مدیریتی مشتمل بر رعایت بهداشت، خاک‌ورزی، تنظیم آبیاری، تغذیه و هرس درختان در باغ را از دیگر عوامل مورد توجه در این فرآیند نام برد و گفت: با یک برنامه‌ریزی دقیق در این طرح، مجموعه عواملی را که باعث آلودگی باغات سیب می‌شد، محدود کردیم. این طرح در قالب یک طرح مدیریت تلفیقی آفات از طرف دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی اجرا شد و پس از دو سال پایش و ردیابی در سال ۱۴۰۰ توانستیم ۴۰۰ تن سیب پاک و سالم از واریته لبنانی زرد در دو استان زنجان و آذربایجان شرقی تولید کنیم.
وی افزود: بر اساس نمونه‌برداری‌های مکرر، جهاد کشاورزی و سازمان ملی استاندارد بررسی و آنالیز کردند که آیا اثری از بیش از ۲۵۰ عنصر مورد نظر در این محصولات یافت می‌شود یا خیر. خوشبختانه همه بررسی‌ها منفی شد و هیچ اثری از عناصر و باقیمانده سموم و آفات در این محصول یافت نشد.
استاد دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران افزود: علاوه بر بررسی و رصد دقیق عناصر باقیمانده در محصول تولیدی در آزمایشگاه‌های مرجع در کشور، این محصول در آزمایشگاه‌های خارج از کشور (سنگایور) نیز مورد بررسی قرار گرفته است و توانست تاییدیه سلامت را دریافت کند.
وی تصریح کرد: تولید انبوه این محصول بیش از آنکه یک تکنولوژی و فناوری باشد، یک برنامه مدیریتی است که در قالب همکاری گروه گیاه‌پزشکی دانشگاه تهران، دو شرکت خصوصی و دو باغ‌دار با موفقیت تمام اجرا شد. پروتکل اجرایی این طرح طی سال زراعی پیش‌رو تدوین و در سایت دانشگاه تهران برای بهره‌برداری کشاورزان کشور در دسترس همگان قرار خواهد گرفت و همچنین در تلاش هستیم کلاس‌هایی را در قالب ورک‌شاپ برای سایر کشاورزان و باغ‌داران برگزار کنیم تا همه بتوانند سیب سالم و پاک تولید کنند و به این شکل بتوانیم به رسالت گروه گیاه‌پزشکی که همان کمک به تولید غذای سالم در کشور است، ادامه دهیم.
عضو هیئت علمی گروه گیاه‌پزشکی دانشگاه تهران با بیان اینکه با این استفاده از این برنامه، تولید سیب سالم به تولید انبوه و اقتصادی رسیده است، افزود: ما در این طرح به هیچ عنوان از سموم و کود شیمیایی استفاده نکردیم و همه عوامل برای مبارزه با بیماری و دفع آفات به صورت بیولوژیکی بوده است. در واقع با استفاده از مدیریت تلفیقی آفات توانستیم این محصول را به صورت سالم تولید بکنیم.
دکتر عاشوری با بیان سهولت استفاده از این طرح برای تولید محصول سالم، تاکید کرد: مواد بیولوژیکی استفاده شده در این طرح در بازار موجود است و تمامی باغداران به سهولت می‌توانند این مواد را تهیه کنند و با یک برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت‌شده، محصول سالم تولید کنند.
وی تصریح کرد: این برنامه قابلیت گسترش و آموزش به همه کشاورزان را دارد و ما می‌توانیم با یک برنامه‌ریزی مدیریتی، محصول سالم و پاک تولید کنیم.
دکتر عاشوری افزود: این برنامه همچنین قابلیت استفاده در سایر ارقام میوه را نیز دارد و تاکنون چند نوع میوه در گلخانه با استفاده از این فرآیند انجام شده است. بنابراین ما می‌توانیم تمام محصولات باغی کشاورزی را گام به گام بدون استفاده از سموم و کود شیمیایی تولید کنیم.
عضو هیئت علمی گروه گیاه‌پزشکی دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی گفت: این گروه، تولید گلابی سالم و پاک نیز را در برنامه کاری دو سال آینده خود دارد. امیدواریم بتوانیم این برنامه را برای بیشتر محصولات باغی نیمه سردسیری هم پیش ببریم و بعد از چند سال بتوانیم برای بخش بزرگی از محصولاتی که در کشور تولید می‌شود برنامه تولید مدیریتی، تولیداتی پاک و سالم ارائه بدهیم.
دکتر عاشوری با اشاره به اینکه این طرح علاوه بر تولید سیب سالم بدون باقیمانده سموم، مزایای جنبی دیگری نیز دارد، تاکید کرد: اجرای این طرح مزایای بسیاری به لحاظ محیط‌زیستی و جلوگیری از آلودگی آب‌های سطحی و عمقی همچنین خاک و هوا دارد.
وی درباره ارزش‌افزوده حاصل از اجرای طرح تصریح کرد: آلودگی آب و خاک که حاصل استفاده از سموم و کود شمیایی است غیرقابل جبران است و با اجرایی این طرح و با جلوگیری از ورود سموم و آفات شیمیایی به آب و خاک، ارزش‌افزوده حاصل از اجرای این طرح غیرقابل محاسبه است.
دکتر عاشوری در ادامه توضیحات خود درباره تازگی اجرای این طرح در کشور، گفت: تولید اقتصادی و انبوه در حد هکتار و با نظارت کامل، یکی از ویژگی‌های اجرای این طرح است. با این طرح، ضمن اینکه باقیمانده از سموم و کود شیمیایی در محصول مصرفی به صفر رسیده، یک محصول اقتصادی هم تولید شده است یعنی در عین اقتصادی بودن محصول، محصول از سلامت کامل هم برخوردار است.